informatie over slaapstoornissen

Hieronder vind je een korte beschrijving van verschillende soorten slaapstoornissen. Met uitzondering van slapeloosheid, dien je voor een correcte diagnose van deze slaapstoornissen een slaaponderzoek in een slaaplabo te laten uitvoeren. Herken je een aantal symptomen van andere slaapstoornissen dan insomnie, neem dan zeker contact op met je huisarts of een slaaplabo bij jouw in de buurt.

Insomnie of slapeloosheid

Insomnie of slapeloosheid is een slaapstoornis waarbij mensen moeilijk kunnen inslapen, doorslapen, te vroeg definitief wakker worden en/of een niet-herstellende slaap ervaren. Belangrijk hierbij is dat mensen met slapeloosheid ook een duidelijke impact merken op bepaalde domeinen van hun dagelijks functioneren, zoals het humeur, aandacht en concentratie, vermoeidheid, prestaties, en dergelijke.
Mensen met slapeloosheid zijn vaak niet slaperig, maar wel heel moe. Ze piekeren veel, vertonen verhoogde niveaus van waakzaamheid, en zitten vaak vast in een vicieuze cirkel van piekeren over het slechte slapen, waardoor de waakzaamheid verhoogd wordt en de slapeloosheid alleen maar versterkt wordt. Het is om deze reden dat er in de wetenschappelijke literatuur eerder van een 'waakstoornis' wordt gesproken dan van een zuivere 'slaapstoornis'.

     

Ademhalingsgerelateerde slaapproblemen

Obstructieve slaapapneu:

Dit is een slaapstoornis waarbij het ademen meerdere keren per uur wordt onderbroken doordat de  de luchtweg geblokkeert wordt. Het is een veelvoorkomend probleem met ernstige gezondheidsrisico’s indien dit niet tijdig wordt behandeld. Het heeft een negatieve invloed op de slaapkwaliteit, de diepte van de slaap, veroorzaakt een lichtere slaap met meer ontwakeningen waarbij de zuurstof saturatie ook daalt. De combinatie van zowel een ernstig verstoorde slaap en een tekort aan zuurstof kunnen leiden tot hoge bloeddruk, hartaandoeningen, ernstige humeurschommelingen en geheugenproblemen. Dit resulteert ook in verhoogde slaperigheid overdag, wat ernstige gevolgen kan hebben, zeker in het verkeer!

Typische symptomen: ernstig snurken, overmatige slaperigheid overdag, concentratie- en geheugenproblemen, veelvuldig plassen tijdens de nacht, in slaap vallen op ongepaste tijdstippen en plaatsen, wakker worden happend naar adem of met hartkloppingen, droge mond in de ochtend, hoofdpijn in de ochtend.

Test je risico via deze website: http://www.stopbang.ca/osa/screening.php (ENG)

Centrale slaapapneu:

Bij centrale slaap apneu ligt het probleem bij de hersenen die niet in staat zijn om de ademhaling correct te reguleren tijdens de nacht. Deze problematiek komt veel minder voor dan obstructieve apneu.

  

Rusteloze benensyndroom:

Het rusteloze benensyndroom is een neurologische aandoening gekenmerkt door een drang om de benen te bewegen wanneer deze in rust zijn, en dit vooral ’s avonds. Vaak gaat deze drang gepaard met onaangename sensaties in de benen, een kriebelend, ongemakkelijk gevoel. Wanneer men de benen beweegt, verdwijnt het onaangename gevoel voor even. Onderzoek heeft aangetoond dat er deels een genetische component mee verantwoordelijk is voor deze aandoening.
Rusteloze benensyndroom kan op elke leeftijd ontstaan en dit zowel bij mannen als vrouwen. De symptomen zouden erger worden met toenemende leeftijd. Slaaptekort zorgt vaak voor het erger worden van de symptomen.

  

Periodische beenbewegingen tijdens de slaap (PLMD)

Deze stoornis wordt gekenmerkt door repetitieve bewegingen van de onderste ledematen tijdens de slaap, die ongeveer elke 20-40 seconden voorkomen. De bewegingen kunnen bestaan uit spiertrekkingen, schokbewegingen en/of een opwaartse beweging van de voet. Onderzoekers zijn nog niet zeker over de specifieke oorzaak, maar men vermoed dat het zenuwstelsel hierbij betrokken is. Deze beenbewegingen tijdens de nacht, kunnen al dan niet gepaard gaan met ontwakeningen, wat een ernstige verstoring van de slaap tot gevolg kan hebben. Dit uit zich dan bijvoorbeeld in een toegenomen slaperigheid en vermoeidheid overdag.

  

Narcolepsie

Narcolepsie is ernstige slaapstoornis met een neurologische oorsprong waarbij de hersenen niet in staat zijn om de normale slaap-waak cycli correct te reguleren. Het waaksysteem wordt onvoldoende gestimuleerd wat resulteert in plotse slaapaanvallen overdag. Een eerste belangrijke kenmerk van deze slaapstoornis is excessieve slaperigheid overdag. Mensen die lijden aan narcolepsie zullen op verschillende momenten plots inslapen, en dit voor enkele seconden tot minuten.
Een tweede kenmerk van deze aandoening is kataplexie, een plots verlies van spieractiviteit/-spanning, wat meestal uitgelokt wordt door intense emoties. Dit verlies van spierspanning kan over het gehele lichaam optreden of zich slechts beperken tot een aantal spiergroepen, zoals de nek, het aangezicht, de armen of de benen. Zeer specifiek voor dit fenomeen is dat het bewustzijn volledig wordt behouden! Het kan daarom lijken alsof de persoon plots in slaap valt aangezien deze op de grond valt, maar alles wordt bewust ondergaan. Dit mechanisme van spierverslapping vinden we ook terug bij normale slapers, namelijk tijdens de REM slaap.
Hypnagogische hallucinaties zijn een derde belangrijk symptoom en verwijzen naar vreemde, soms angstaanjagende droomachtige ervaringen tijdens de overgang van waak naar slaap. Slaapverlamming, een tijdelijke onmogelijkheid om te bewegen tijdens slaap-waak transities, kan vaak gepaard gaan met de hypnagogische hallucinaties.
Hoewel deze stoornis overdag gekarakteriseerd wordt door overmatige slaperigheid, worden zij ’s nachts regelmatig wakker.

  

REM-slaap gedragsstoornis

Bij narcolepsie treedt het mechanisme van spier verslapping op ongepaste tijdstippen in werking, een fenomeen genaamd kataplexie. Bij REM-slaap gedragsstoornis gebeurt eigenlijk het omgekeerde, met name de spierverslapping treedt niet in werking tijdens de REM slaap, resulterend in complex motorische gedrag tijdens de droomslaap. Concreet, de persoon zal bewegingen tijdens het dromen uitvoeren, zoals wandelen, praten, roepen, slaan. Deze slaapstoornis wordt dan ook meestal gerapporteerd door de bedpartner, aangezien deze motorische gedragingen gevaarlijk kunnen zijn en gericht kunnen worden op de bedpartner. 

  

Parasomnieën

Parasomnieën zijn slaapstoornissen gekenmerkt door ongewenste motorische, verbale of andere ervaringsfenomenen gerelateerd aan bepaalde slaapfasen of slaap-waak overgangen. Voorbeelden daarvan zijn nachtmerries, pavor nocturnus, slaapwandelen. Nachtmerries zijn een vaak voorkomend fenomeen bij kinderen, maar kunnen soms ook tijdens de volwassenheid opduiken. Deze slaapstoornis kenmerkt zich door beangstigende dromen tijdens de REM slaap en een heldere herinnering nadien. Pavor nocturnus, of nachtelijke angstaanvallen, kenmerkt zich doordat de persoon plotseling met een schreeuw rechtop schiet waarbij het lichaam alle symptomen vertoont van extreme angst. In tegenstelling tot nachtmerries, kan men zich slechts vaag herinneren van wat er werd gedroomd, en komt deze stoornis enkel voor tijdens de NREM slaap. Slaapwandelen is een andere NREM parasomnie die vaak voorkomt tijdens de lagere schoolleeftijd en het begin van de adolescentie. Tenslotte zijn er de parasomnieën niet anders gespecificeerd die niet aan een specifieke slaapfase gerelateerd zijn. Voorbeelden hiervan zijn bruxisme of tandenknarsen en praten tijdens de slaap.